1. Vì sao BN mắc bệnh thận cần tiêm vắc xin?
BN mắc bệnh thận mạn (CKD), lọc máu hoặc có hội chứng thận hư, viêm cầu thận… đều có sức đề kháng giảm. Khi nhiễm trùng, thận rất dễ tổn thương thêm, gây tụt eGFR, suy thận cấp, phải lọc máu sớm và tăng nguy cơ tử vong. Tiêm vắc xin giúp phòng bệnh, giảm mức độ nặng và giảm nhập viện.
2. Không tiêm vắc xin sẽ ảnh hưởng đến thận như thế nào?
Nguy cơ đợt tiến triển cấp trên nền CKD (AKI on CKD). Nhiễm cúm, COVID-19, phế cầu, viêm gan… có thể gây hoại tử ống thận cấp, tụt huyết áp, nhiễm trùng huyết. Tăng số lần nhập viện, thở máy và tử vong. BN lọc máu dễ nhiễm trùng catheter, fistula.
3. BN mắc bệnh thận nên tiêm những loại vắc xin nào?
Bắt buộc hoặc ưu tiên: Cúm mùa (hằng năm), phế cầu: PCV20 (1 mũi duy nhất), hoặc PCV13 + PPSV23 theo lịch nếu không có PCV20. Viêm gan B: đặc biệt quan trọng cho BN lọc máu; có thể cần liều cao hoặc lịch tăng cường.
Nên cân nhắc: Zona (Shingrix – vắc xin bất hoạt) cho người ≥50 tuổi hoặc CKD giai đoạn 3–5. Viêm gan A nếu sống vùng dịch hoặc có bệnh gan kèm theo.
4. BN có suy thận cần chú ý gì khi tiêm vắc xin?
Vắc xin khong làm xấu chức năng thận. Do đáp ứng miễn dịch kém nên có thể cần liều cao, lịch nhắc, hoặc kiểm tra anti-HBs sau tiêm viêm gan B. Với Bn lọc máu: nên tiêm sau buổi lọc máu. Tránh tiêm khi đang nhiễm trùng cấp hoặc đang sốt.
Các vắc xin khuyến cáo đều an toàn cho thận. Có thê gây tác dụng phụ nhẹ (sốt, mệt) không làm giảm eGFR. Chính nhiễm trùng mới gây suy thận cấp hoặc thúc đẩy CKD tiến triển nhanh.
5. Tiêm vắc xin ở Bn đang điều trị ức chế miễn dịch ần lưu ý gì?
Đây là nhóm rất đặc biệt: bệnh nhân hội chứng thận hư, viêm cầu thận, lupus thận, ghép thận… đang dùng corticosteroid, cyclophosphamide, MMF, azathioprine, tacrolimus, cyclosporine, rituximab…
5.1. Nguyên tắc quan trọng :
Chỉ tiêm vắc xin bất hoạt (inactivated vaccines). Tuyệt đối KHÔNG tiêm vắc xin sống giảm độc lực như: MMR, Varicella, Zoster sống, Rotavirus.
Mặc dù đáp ứng miễn dịch sẽ thấp hơn, nhưng lợi ích vẫn rõ ràng hơn nguy cơ.
5.2. Thời điểm tiêm :
Nếu có thể, nên tiêm trước khi bắt đầu điều trị ức chế miễn dịch 2–4 tuần.
Nếu đang điều trị: Với corticosteroid liều cao: nên đợi giảm liều về <10 mg prednisolone/ngày (nếu lâm sàng cho phép). Với MMF, azathioprine, CNI: vẫn có thể tiêm vắc xin bất hoạt bình thường. Với rituximab : Tiêm ít nhất 4 tuần trước truyền rituximab; Nếu đã truyền, nên đợi 4–6 tháng rồi tiêm mới có đáp ứng tốt.
5.3. Loại vắc xin ưu tiên ở bệnh nhân đang dùng ức chế miễn dịch
Cúm (bất hoạt), phế cầu (PCV20 hoặc PCV13/PPSV23),viêm gan B (liều cao),shingrix (zona – vắc xin bất hoạt, an toàn cho bệnh nhân IS)
6. Bệnh nhân ghép thận
Không dùng vắc xin sống.Nên tiêm cúm, phế cầu, HBV, COVID-19, Shingrix như CKD.Tránh tiêm trong 1 tháng đầu sau ghép trừ khi bắt buộc.Đáp ứng miễn dịch chỉ đạt 30–50% vẫn cần tiêm đầy đủ.
Tài liệu tham khảo
1. KDIGO Clinical Practice Guideline for the Management of CKD – 2024/2025 Update.
2. CDC – Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). Adult Immunization Schedule 2024–2025.
3. European Renal Association (ERA) – Immunization in Patients with CKD and Dialysis, 2023–2024 Recommendations.
4. KDIGO Transplant Recipient Guideline, 2020 + Updates 2023–2024.
5. UpToDate. Immunizations in patients with CKD, dialysis, nephrotic syndrome and kidney transplant.
