Tuần trước tôi có khám cho 1 BN được một bs là học viên SDH trước đây chuyển đến để sxin ý kiến điều trị. Bạn ý đã làm thực sự chuẩn chỉ, thậm còn hơn cả tuyến chuyên khoa. Thật sự vui vì sự hiểu biết về bệnh cầu thận của các ban ý ở tuyến thành phố đã tốt lên rất nhiều.
– BN Nam, 61 tuổi, có tiền sử đái tháo đường và tăng huyết áp nhiều năm. Tháng 3 năm 2025 khám vì phù chân, tiểu ít, creatinin tăng dần. Được chẩn đoán là bệnh thận do đái tháo đường tiến triển, chỉ điều trị bảo tồn (kiểm soát đường huyết, huyết áp), không chỉ định sinh thiết thận, tháng 9.2025, BN phù toàn thân, albumin máu thấp, protein niệu 6 g/24h. Khi được sinh thiết thận, kết quả là viêm cầu thận màng, sau đó đucợ tầm soát kỹ thì phát hiện ung thư phổi khối 1,2 cm. Nhân ca bệnh này tôi xin trao đổi một số vấn đề về bệnh cầu thận ở BN cao tuổi.
1. Triệu chứng lâm sàng không điển hình, dễ nhầm lẫn.
– Ở người cao tuổi, phù nhẹ quanh mắt cá chân thường bị quy cho suy tĩnh mạch hoặc suy tim. Các biểu hiện mệt mỏi, chán ăn, sút cân do hội chứng urê máu cao lại dễ bị coi là “triệu chứng tuổi già”. – Do vậy, các dấu hiệu cảnh báo beejnh cầu thận thường bị bỏ qua hoặc phát hiện muộn.
2. Hạn chế trong tầm soát và thói quen khám bệnh.
– Bn cao tuổi ít được xét nghiệm nước tiểu định kỳ so với người trẻ, nên protein niệu hay tiểu máu thường chỉ được phát hiện tình cờ. – Tâm lý “ngại đi khám” hoặc chỉ khám khi có triệu chứng nặng khiến bệnh được phát hiện ở giai đoạn muộn.
3. Chẩn đoán nhầm lẫn với bệnh nền sẵn có.
– Người già thường mắc đái tháo đường, tăng huyết áp hoặc bệnh thận mạn do tuổi tác. Vì vậy, khi có suy thận tiến triển kèm protein niệu, bác sĩ dễ quy cho “bệnh thận đái tháo đường” hay “thận mạn do tăng huyết áp” mà không nghĩ đến bệnh cầu thận mới xuất hiện.
4. Khó khăn trong sinh thiết và giải phẫu bệnh
– Ở BN cao tuổi, bác sĩ thường ngại chỉ định sinh thiết thận vì lo ngại biến chứng chảy máu, hoặc do bệnh nhân có nhiều bệnh nội khoa kèm theo. Keet quả là chẩn đoán căn nguyên dựa trên lâm sàng, thiếu bằng chứng mô học, dễ dẫn đến sai sót. Ngoài ra, mô bệnh học ở người già thường phức tạp: vừa có xơ hóa cầu thận do tuổi, vừa có tổn thương đặc hiệu, khiến việc nhận biết tổn thương hoạt động khó khăn hơn, đòi hỏi chuyên gia giải phẫu bệnh có nhiều kinh nghiệm.
Thực tế để làm rõ hơn cho nhóm BN cao tuổi, cần chú ý như sau:
1. Bệnh cầu thận nguyên phát ở người cao tuổi
Tổn thương chủ yếu khu trú tại thận, không do bệnh toàn thân hay yếu tố ngoài thận.Một số thể thường gặp:
- – Viêm cầu thận màng (Membranous nephropathy – MN): hay gặp nhất ở người cao tuổi, chiếm tỉ lệ lớn trong nhóm hội chứng thận hư khởi phát muộn.
- – Xơ hóa cầu thận ổ đoạn (FSGS): có thể gặp, đôi khi liên quan đến quá trình lão hóa thận hoặc các yếu tố nguy cơ (tăng huyết áp, béo phì).
- – Viêm cầu thận IgA: ít gặp hơn ở người già so với người trẻ, nhưng vẫn có thể xuất hiện.
- – Bệnh nguyên phát ở người cao tuổi thường đáp ứng với điều trị đặc hiệu (ví dụ: rituximab, ức chế miễn dịch), nên nếu bỏ sót sẽ lỡ cơ hội can thiệp.
2. Bệnh cầu thận thứ phát ở người cao .
Do bệnh hệ thống, nhiễm trùng, thuốc, hay ác tính gây ra.Các nguyên nhân thường gặp:
- – Ung thư: Bệnh cầu thận màng thứ phát liên quan đến ung thư phổi, đại tràng, tiền liệt tuyến… là mối quan tâm đặc biệt ở người cao tuổi.
- – Bệnh tự miễn: Lupus ban đỏ hệ thống ít gặp khởi phát mới ở người già, nhưng viêm mạch ANCA (GPA, MPA) lại khá phổ biến, thường gây viêm cầu thận tiến triển nhanh (RPGN).
- – Nhiễm trùng mạn tính: Viêm gan B, C, HIV, hoặc viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn.
- – Thuốc/độc chất: NSAIDs, penicillamine, interferon, bisphosphonate.
- – Việc nhận biết nguyên nhân thứ phát đặc biệt quan trọng vì điều trị căn nguyên (cắt bỏ u, điều trị viêm gan, ngừng thuốc) có thể cải thiện hoặc làm lui bệnh thận.
3. Bài học rút ra
- – Người cao tuổi có nhiều bệnh nền. dễ bị quy nhầm suy thận cho bệnh nền (đái tháo đường, tăng huyết áp).
- -Nếu không sinh thiết thận, dễ bỏ sót các bệnh cầu thận nguyên phát hoặc thứ phát có thể điều trị được.
- -Thiếu sót về hwuongs chẩn đoán điều trị: chỉ điều trị bảo tồn mà không tìm căn nguyên do đó bỏ lỡ cơ hội điều trị sớm, bệnh tiến triển nhanh đến hội chứng thận hư và suy thận giai đoạn cuối.
